Cameratoezicht op straat, in winkels, bedrijven, huizen en andere locaties is inmiddels een normaal verschijnsel. Meestal is het cameratoezicht aangekondigd, maar soms vindt het in het geheim plaats. De wet stelt hier echter grenzen. Filmen of fotograferen op een voor het publiek toegankelijke plaats mag, maar dan moet de aanwezigheid van camera’s wel duidelijk worden gecommuniceerd. In besloten ruimtes – zoals op het werk – mogen mensen in beginsel niet worden gefilmd. Dit is alleen toegestaan als er een goede reden is én er geen geschikte alternatieve maatregel te bedenken is. Maar ook dan moet het expliciet worden aangekondigd.
Waarschuwen verplicht bij cameratoezicht
Filmen in een openbare ruimte zonder aankondiging is verboden en dus strafbaar. Onder openbare ruimte vallen alle voor het publiek opengestelde ruimtes, waaronder ook privé-eigendommen zoals winkels, horecagelegenheden, bedrijfsparkeerplaatsen, casino’s en zwembaden. Bezoekers of passanten van deze opengestelde ruimtes moeten kunnen weten dat ze gefilmd kunnen worden. Vaak worden er borden bij de ingang geplaatst om het cameratoezicht aan te kondigen. Ook hangen tegenwoordig veel winkels een confrontatiemonitor op, direct na de ingang, waarop de camerabeelden zichtbaar zijn. Anderen monteren een voor iedere passant duidelijk zichtbare camera. Ook dat is voldoende om als aankondiging te dienen. Een andere manier om het cameratoezicht te communiceren, is dit mee te delen op een uitnodiging of ticket.
Gegevensverwerking bij cameratoezicht
Bij de inzet van cameratoezicht worden regelmatig persoonsgegevens verwerkt. Verwerking van persoonsgegevens valt onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). De toezichthoudende autoriteit in Nederland is de Autoriteit Persoonsgegevens.
Organisaties hoeven de verwerking van persoonsgegevens niet meer te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens, maar hebben een documentatieplicht. Dit houdt in dat organisaties op verzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens met documenten (een register van verwerkingen) aan moeten kunnen tonen dat zij voldoen aan de privacy regelgeving. Daarnaast vraagt de Autoriteit om de risico’s van genoemde gegevensverwerkingen in kaart te brengen en passende maatregelen hierop te nemen.
Cameratoezicht in besloten ruimtes
Voor het fotograferen of filmen ín niet ‘voor het publiek toegankelijke ruimtes’, zoals een huis, tuin of op kantoor gelden strengere regels. Hier verwachten mensen privacy te hebben. Filmen of fotograferen is verboden tenzij dit is aangekondigd én er geen geschikt alternatief te bedenken is. Het maakt daarbij niet uit of de camera ergens is opgehangen of door iemand wordt vastgehouden. Ook het in bezit hebben van een foto of film die op deze, verboden, manier is gemaakt, is dus verboden. Een werkplek is zo’n besloten omgeving waar niet zomaar gefilmd of gefotografeerd mag worden. De werkgever moet werknemers informeren over cameratoezicht, bijvoorbeeld via het bedrijfsreglement of opgehangen bordjes.
Verborgen camera’s
Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen mogen verborgen camera’s worden ingezet. Meestal hebben deze tot doel om werknemers te betrappen op onregelmatigheden. Er gelden dan drie belangrijke criteria:
- De werkgever mag alleen specifiek die werknemers filmen die mogelijk betrokken zijn. Dus niet preventief iedereen.
- De werkgever moet vooraf hebben gemeld dat er verborgen camera’s gebruikt kunnen worden. Hij hoeft niet te zeggen wanneer ze worden geïnstalleerd of waar ze komen te hangen.
- Inzet van verborgen camera’s moet proportioneel zijn. Er moeten geen andere mogelijkheden (zoals detectiepoortjes bij de personeelsuitgang) zijn om de onregelmatigheden aan te pakken.
De wet is hier streng, omdat toezicht met een verborgen camera een zware inbreuk op de privacy is. U moet dus kunnen laten zien dat u echt niet anders kunt dan deze vérgaande maatregel in te voeren. Maar ook bij ‘gewoon’ cameratoezicht geldt: houdt u aan de regels en zorg ervoor dat u zelf geen misdrijf pleegt.
