Safe en secure. Gaat dat wel samen?
Safe en secure. Oftewel veilig en beveiligd. Beide termen lijken sterk op elkaar, maar in de uitvoering zijn er (grote) verschillen en zelfs tegenstrijdigheden. Hoe zit dat precies en hoe overbrugt u de tegenstrijdigheden?
Laten we om te beginnen de termen safe en secure onder de loep nemen. Met zowel safety als security voorkomt u schade of letsel. Echter, safety beschermt tegen onopzettelijk veroorzaakte of spontaan ontstane schade, terwijl security beschermt tegen menselijke handelingen die tot doel hebben schade of letsel te veroorzaken. In dit laatste geval is er dus sprake van een aanvaller die een plan bedenkt om schade te veroorzaken en die zo nodig de beveiligingsmaatregelen probeert te omzeilen. Deze dreiging komt meestal van buiten, terwijl safety voornamelijk betrekking heeft op interne risico’s. In het algemeen kunnen we bovendien stellen dat safety voornamelijk aandacht heeft voor de bescherming van de mens, terwijl bij security de aandacht voor materiële zaken overheerst.
Dezelfde maatregelen voor safety en security
Om het gewenste safety en security niveau te realiseren, neemt u (technische en organisatorische) maatregelen. Soms zijn dit dezelfde maatregelen. Zo voorkomt toegangscontrole bij de ruimte met gevaarlijke stoffen dat onbevoegden de ruimte in kunnen. Vanuit veiligheidsoogpunt voorkom je daarmee dat personen zonder passende opleiding (onbedoeld) ongelukken veroorzaken met de gevaarlijke stoffen. Vanuit security oogpunt voorkom je juist dat personen met kwade bedoelingen binnenkomen en de gevaarlijke stoffen gebruiken om (opzettelijk) schade te veroorzaken. Een ander voorbeeld gaat over ontruimingsmaatregelen. Deze worden snel geassocieerd met brand of ongelukken door gevaarlijke stoffen (safety risico’s), maar bewijzen regelmatig ook hun dienst bij security incidenten, zoals agressie of een bommelding. Camerasystemen tot slot, kunnen onbevoegden die kwade bedoelingen hebben, signaleren (security), maar kunnen óók een brandmelding verifiëren (safety).
Soms werken safety en security elkaar tegen
Als organisaties zowel safety als security maatregelen treffen, moeten zij ervoor waken dat deze elkaar niet tegenwerken. Om het risico van een terroristische aanslag met een schutter te minimaliseren, nemen organisaties security maatregelen die voorkomen dat een schutter het pand binnenkomt. De safety maatregelen die worden getroffen, zijn bedoeld om het pand veilig te ontruimen als de schutter wel zijn doel weet te bereiken. Maar, deze beide typen maatregelen kunnen elkaar ook flink tegenwerken. Bijvoorbeeld de toegangscontrolemaatregelen die getroffen zijn bij de toegangen tot niet-publieke ruimtes. Deze moeten voorkomen dat onbevoegden op deze afdeling komen. Als er echter sprake is van een noodsituatie, dan moeten die deuren wel onmiddellijk open gaan om BHV-ers toe te laten op deze afdeling. Vluchtdeuren zijn een ander voorbeeld. Deze zijn vooral bekend als safety maatregel en bedoeld om mensen de laten vluchten bij een calamiteit. Ze gaan (al dan niet automatisch) open als het nodig is. Vanuit security oogpunt zijn geopende vluchtdeuren echter een risico. Ze laten ongewenste bezoekers toe of zijn de uitgang voor criminelen die er met hun buit vandoor willen gaan.
Wet- en regelgeving
Op het gebied van veiligheid – en met name bij vluchtwegen – hebben we te maken met veel wet- en regelgeving. Logisch, want gaat het om mensenlevens. Vluchtdeuren moeten volgens deze regels eenvoudig te openen zijn. En de vluchtroute en het vluchten zelf, mogen niet worden belemmerd door toegangscontrolevoorzieningen. De prestatie-eisen hiervoor staan in het Bouwbesluit en in de NEN-EN 1125. Maar wat nu als dit safety voorschrift een groot security risico met zich meebrengt? Gelukkig zijn er dan nog wat andere mogelijkheden, waaronder een beperkte tijdvertraging op de vluchtdeuren. Deze is volgens de NEN-EN 13637 toegestaan voor gebouwen met een hoog risicoprofiel en alleen onder bepaalde voorwaarden.
Voorbeeld: Musea en vluchtdeuren
“Een goed voorbeeld hiervan zijn musea, waar goederen van grote waarde zijn opgeslagen of worden tentoongesteld. Voor veel musea zijn vluchtdeuren een serieus risico. Kunstdieven kunnen er dankbaar gebruik van maken”, vertelt Erik Poulussen, specialist in het beveiligen van musea. “In dit soort situaties passen we wel eens tijdvertraging toe op de vluchtdeuren. Deze beperkte tijdvertraging is overigens alleen toegestaan als beveiligingsmedewerkers – nadat de noodontgrendeling van een vluchtdeur wordt ingedrukt – de mogelijkheid hebben om de situatie ter plaatse direct te beoordelen. Bijvoorbeeld met live camerabeelden waarmee ze kunnen zien wat er aan de hand is. Gaat het om misbruik of is er echt sprake van een incident? Na beoordeling van deze beelden kunnen ze besluiten om de deur direct open te sturen of juist de vertraging te verlengen. Dit laatste mag alleen voor een bepaalde en beperkte tijd. Tijdvertraging zetten we vanzelfsprekend pas in na zeer zorgvuldige overweging en nadat we alle realistische scenario’s hebben doorgelopen. Je moet immers zeker weten dat de deuren opengaan als het echt moet. Ook moet je borgen dat de deuren opengaan als systemen of de beveiligingsmedewerkers zelf, uitvallen (fail-safe). Overigens is het verplicht om de Veiligheidsregio te betrekken en hun goedkeuring te verkrijgen bij iedere oplossing die afwijkt van het Bouwbesluit. Dus ook in dit soort situaties. Technisch gezien, bestaan er trouwens al goede mogelijkheden om mensen die bij de nooddeur staan, duidelijk te informeren. Bijvoorbeeld via een display waarop zichtbaar is dat de noodontgrendeling correct is geactiveerd, maar dat er een vertraging actief is. Ook kan een countdowntimer de resterende vertragingstijd weergeven.”
Conclusie
In de praktijk komt het erop neer dat u bij het bedenken van safety en security maatregelen niet alleen moet voldoen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. U moet ook de impact van beveiligingsmaatregelen op het veiligheidsniveau goed inschatten, en andersom. Als u in staat bent om beide disciplines goed op elkaar af te stemmen, zullen de safety en security maatregelen elkaar niet tegenwerken, maar aanvullen.
Meer informatie?
Mactwin heeft veel ervaring met dit soort situaties. We zijn bekend met de (on)mogelijkheden en regelgeving. Ook spreken we de taal van de betrokken instanties. Neem gerust eens contact met ons op!